بدون شک آجر یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین مصالح سنگی استفاده شده در سازه‌های سنگی است که انواع مختلف و نیز کاربردهای خاص خود را دارد. آجر آذرخش یا آجر نسوز یکی از متداول‌ترین آجرهای مورد استفاده در صنعت ساختمان است. این آجر با توجه به ویژگی‌های ظاهری و ساختاری خود استفاده‌های متنوعی دارد که متعاقبا مزایایی را به دنبال خواهد داشت. با بررسی این آجر با ما همراه باشید.
آجر آذرخش چیست؟
آجر آذرخش یا همان آجر نسوز یک نوع خاص از آجر است که با استفاده از خاک نسوز ساخته می‌شود و در مقایسه با دیگر انواع آجرها از مقاومت حرارتی و ماندگاری بالاتری برخوردار است و همین موضوع سبب شده است که استفاده از آن در صنعت ساختمان‌سازی روز به روز افزایش یابد. آجر آذرخش در یک فرایند مشابه با آجرهای معمولی تولید می‌شود با این تفاوت که این نوع از آجرها در معرض حرارت بسیار بالای ۱۵۰۰ درجه سانتی‌گرادی قرار می‌گیرند.
خاک نسوز موجود در آجرهای آذرخش در واقع دارای مواد معدنی خاص با مقاومت حرارتی بالایی هستند. استفاده از اصطلاح نسوز در این آجرها کمی گمراه کننده است و کاربر تصور می‌کند که این آجرها به معنای واقعی کلمه نسوز هستند ولی در حقیقت این‌گونه نیست و علی‌رغم مقاومت حرارتی بسیار بالای این آجرها، اصطلاح نسوز تنها اشاره به مواد معدنی نسوز بکار گرفته شده در فرآیند ساخت آن‌ها دارد.
آجر آذرخش به دلیل ترکیب‌ها و مواد معدنی مختلفی که در آن به کار رفته است در رنگ‌بندی‌های متنوعی یافت می‌شود. به دلیل وجود همین مواد معدنی طبیعی است که رنگ‌بندی این نوع آجرها در درون آن‌ها رخنه کرده است و ثبات بسیار بالایی دارد.
اطلاعات مشاغل پیشنهادی: اطلاعات ۳۱ شرکت تولیدکننده آجر در سراسر کشور
کاربردهای آجر نسوز
بدون شک مهم‌ترین ویژگی آجرهای نسوز مقاومت و ماندگاری آن‌ها در برابر حرارت‌های بسیار بالا است و همین موضوع این آجرها را برای کاربرد در پوشش درونی کوره‌های صنعتی مناسب کرده است. علاوه بر این، سابقه استفاده از این آجر در بخاری‌ها و شومینه‌ها بسیار دور و دراز است. در کنار همه این‌ها، طیف رنگی و زیبایی بصری این نوع از آجرها باعث شده است که استفاده از آن‌ها در طراحی داخلی و خارجی سازه‌ها روز به روز افزایش یابد. استفاده از آجر نسوز در نمای بیرونی ساختمان به دلیل استحکام و ماندگاری بالای آن می‌تواند بسیار مناسب باشد.
بسیاری نیز به‌منظور ایجاد برجستگی در فضای داخلی سازه‌ها تصمیم به استفاده از این نوع از آجرها می‌گیرند؛ که در این صورت انتخاب طیف رنگی مناسب و همخوان با دیگر المان‌های طراحی داخلی ساختمان اهمیت می‌یابد و استفاده از آن‌ها در مکان مناسب می‌تواند سبک معماری خاصی را به فضا القا کند.
مزایای این آجر
- ظاهر زیبا و متفاوت
- مقاومت بالا در مقابل حرارت
- استحکام بالا در برابر هرگونه ضربه یا خراشیدگی
- طیف رنگی متنوع و ثبات رنگی بالا
- عایق صوتی و حرارتی
- سازگار با محیط‌زیست
- کاربرد راحت به دلیل تنوع در اندازه و شکل
- مقاومت در برابر سفیدک زدن نما
- سبک بودن
- جذب آب پایین
- همخوانی با معماری اصیل ایرانی اسلامی
انواع آجر آذرخش
به طور کلی آجرهای نسوز را بر اساس ترکیب آن‌ها در سه دسته کلی زیر طبقه‌بندی می‌شود که هر یک از آن‌ها نیز بر اساس نحوه تشکیل به تعدادی زیر دسته دیگر تقسیم می‌شوند.
۱- آجر آذرخش اسیدی
- معمولی
- سیلیسی
- گانیستر
۲- آجر آذرخش بازی یا قلیایی
- مگنزیت
- دولومیت
- بوکسیت
۳- آجر آذرخش خنثی
- کرومیت
- کربوراندم یا کاربید سیلیسیم
- کروم مگنزیت
- فورستریت
آجر آذرخش اسیدی
این نوع آجرها که تحت عنوان آجرهای دارای مقاومت اسیدی نیز شناخته می‌شوند، به طور ویژه برای مقاومت در برابر فعالیت اسیدی مواد شیمیایی و آب و هوا به کار برده می‌شود. به طور کلی آجر آذرخش معمولی ساخته شده از خاک نسوز طبیعی مقاومت بسیار خوبی در برابر اسید دارد اما در صورتی که به مقاومت اسیدی بالاتری نیاز باشد مقدار بیشتری از سیلیس به خاک نسوز افزوده می‌شود که در این صورت مقدار سیلیس می‌تواند تا ۹۷ درصد ترکیب خاک نسوز را شامل شود. برای ایجاد چسبندگی ۱ تا ۲ درصد آهک استفاده می‌شود. آجرهای آذرخش اسیدی را برای بازه‌های زمانی طولانی تحت تأثیر حرارت‌های بسیار بالا قرار می‌دهند.
آجر نسوز اسیدی معمولی از خاک نسوز طبیعی ساخته می‌شود که حاوی ۵۰ تا ۷۵ درصد سیلیس و ۲۰ تا ۴۰ درصد آلومین است. این آجر دارای مقاومت حرارتی ۱۶۰۰ درجه سانتی‌گراد است. آجر آذرخش اسیدی نوع سیلیسی حاوی بیش از ۹۵ درصد سیلیس است. به طور معمول با استفاده از ماسه‌سنگ‌ها یا کوارتزیت همراه با ۲ تا ۳ درصد آهک به‌عنوان ماده چسبنده ساخته می‌شود و دارای مقاومت حرارتی برابر با ۲۰۰۰ درجه سانتی‌گراد است. آجر آذرخش اسیدی گانیستر در واقع از ماسه‌سنگ سیلیسی یا همان گانیستر ساخته می‌شود و حاوی ۸۵ درصد سیلیس، ۱۰ درصد رس و ۲ درصد آهک به‌عنوان ماده چسبنده است. آجر آذرخش گانیستر بسیار سخت و فشرده و دارای مقاومت حرارتی برابر با ۲۱۰۰ درجه سانتی‌گراد است.
آجر آذرخش قلیایی
آجر نسوز قلیایی دارای مقاومت خوردگی و شیمیایی بسیار خوبی است. این نوع از آجر آذرخش حاوی مقدار بالایی از منیزیم و مقداری نیز آهک به‌منظور ایجاد چسبندگی است. آجر آذرخش قلیایی نوع مگنزیت با استفاده از خاک نسوز حاوی ۸۵ درصد اکسید منگنز، ۳ تا ۵ درصد اکسید آهن و مقداری آهنگ و آلومین ساخته می‌شود و دارای مقاومت حرارتی ۱۸۰۰ تا ۲۱۰۰ درجه سانتی‌گراد است.
آجر نسوز قلیایی نوع دولومیت با استفاده از خاک نسوز حاوی درصد بالایی از دولومیت ساخته می‌شود. برای بهبود مقاومت و استحکام آن از سرپنتین استفاده می‌کنند و دارای مقاومت حرارتی ۱۴۰۰ تا ۱۶۰۰ درجه سانتی‌گراد است. آجر آذرخش قلیایی نوع بوکسیت با استفاده از خاک رس حاوی ۸۶ درصد بوکسیت ساخته می‌شود و دارای مقاومت حرارتی برابر با ۱۶۰۰ درجه سانتی‌گراد است.
آجر آذرخش خنثی
این نوع از آجرهای نسوز دارای ویژگی‌های بازی و اسیدی مناسبی هستند و مقاومت آن‌ها در برابر خوردگی و مواد اسیدی بالا است. آلومین و کرومیت دو جزء اصلی آجر آذرخش خنثی هستند. آجر آذرخش خنثی نوع کرومیت به طور عمده از خاک نسوز حاوی ۵۰ درصد سنگ‌آهن کروم، ۳۰ درصد اکسید آهن، ۲۰ درصد بوکسیت و مقدار کمی سیلیس ساخته می‌شود و مقاومت حرارتی آن برابر با ۲۰۰۰ درجه سانتی‌گراد است.
آجر آذرخش خنثی نوع کربوراندم یا کاربید سیلیسیم یک آجر بسیار خاص است که در کوره‌های الکتریکی کاربرد دارد و از خاک رس حاوی درصد بالایی از کاربید سیلیسیم ساخته می‌شود و مقاومت حرارتی آن برابر با ۱۹۰۰ درجه سانتی‌گراد است. آجر آذرخش خنثی نوع کروم مگنزیت با استفاده از مخلوطی از کروم و مگنزیت و آجر نسوز خنثی نوع فورستریت نیز با استفاده از کانی اکسید سیلیسیوم منیزیم ساخته می‌شود.
