نعل درگاه چیست ؟ نکات اجرای نعل درگاه و اصول نصب آن

درها و پنجره‌ها از جمله نقاط حساس در ساختمان‌ها به شمار‌ می‌روند. به دلیل وجود فضای خالی ناشی از ایجاد حفره در دیوار پیش‌بینی اقداماتی به منظور جبران این کمبود بسیار مهم است. نعل درگاه یکی از دیگر اجزای بیشمار یک ساختمان است که به منظور تحمل بخشی از وزن سازه که در بالای فضای خالی در و پنجره قرار‌ می‌گیرد اجرا می‌شود. اجرای نعل درگاه در راستای سفت کاری ساختمان انجام می شود. در این مقاله از ویکی ساختمون به معرفی کامل نعل درگاه خواهیم پرداخت.

نعل درگاه چیست؟

نعل درگاه قطعه‌ای چوبی، بتنی، آجری یا فلزی است که در قسمت بالایی پنجره و در یا به عبارتی درگاه نصب‌ می‌شود. نعل درگاه در واقع پروفیل‌های محکمی هستند که در جهت تحمل و انتقال بار‌های ثقلی وارد شده بر درگاه به سمت طرفین به کار برده‌ می‌شوند. نصب و اجرای نعل درگاه اصول و ضوابط خاص خود را دارد که در ادامه به آن‌ می‌پردازیم.

انواع نعل درگاهی

نعل درگاهی را به طور عمده بر اساس مصالحی که در ساخت آن‌ها مورد استفاده قرار‌ می‌گیرد، دسته بندی‌ می‌کنند. بر همین اساس‌ می‌توان به چند نوع زیر اشاره کرد:

مطلب پیشنهادی: متره و برآورد

نعل درگاه فلزی

اجرا و نصب این نوع از نعل درگاهی بسیار ساده است و از طرفی هم‌ می‌توان در اسکلت‌های مختلفی به کار برد. این نوع از نعل درگاهی از دو تیرآهن که به هم متصل شده‌اند ساخته‌ می‌شود. نحوه اجرای آن هم به این گونه است که ابتدا دو تیرآهن را با توجه به اندازه درگاه و بارهای وارد شده بر آن در فاصله مناسب از یکدیگر قرار‌ می‌دهند سپس از طریق جوش آن را به یکدیگر متصل‌ می‌کنند. قبل از نصب نعل درگاهی فلزی باید از صاف و تراز بودن سطح دیوار جانبی که قرار است نعل درگاهی روی آن قرار بگیرد اطمینان حاصل شود. بعد از نصب نعل درگاهی عملیات دیوارچینی روی آن ادامه‌ می‌یابد.

نعل درگاه بتنی

نعل درگاهی بتنی در واقع یک تیر بتنی مقاوم است و برای اینکه در برابر نیروهای کششی نیز مقاوم باشد آن را با میلگرد مسلح کرده‌اند. استفاده از این نوع نعل درگاه بیشتر در سازه‌های با اسکلت بتنی دیده‌ می‌شود. برای ساخت آن ابتدا میلگرد‌ها را با توجه به اندازه درگاه برش‌ می‌دهند و سپس با استفاده از خاموت‌ها به یکدیگر وصل‌ می‌کنند. علی‌رغم تمامی مزایایی که استفاده از این نوع نعل درگاهی به همراه دارد، استفاده از آن با نقاط ضعفی نیز همراه است. زمان بر بودن اجرای آن را‌ می‌تواند نقطه ضعف اصلی آن در نظر گرفت.

نعل درگاهی چوبی

نعل درگاهی چوبی نیز اگرچه امروزه با رواج پیدا کردن انواع دیگر نعل درگاهی چند مورد استفاده قرار نمی‌گیرد اما در سالیان نه چندان دور بسیار پرکاربرد بودند. استفاده از این نوع نعل درگاهی با معایبی همچون مقاومت پایین در برابر رطوبت و آسیب‌پذیر بودن در برابر حشراتی مانند موریانه همراه است.

در مورد نعل‌های چوبی که هر از گاهی در برخی از سازه‌های امروزی مورد استفاده قرار‌ می‌گیرند باید توجه داشت که اگر عرض درگاه کوتاه یا نیروهای وارد شده بر آن کم هستند‌ می‌توان به طریق معمول دیوارچینی را روی آن در پیش گرفت اما اگر عرض درگاه یا نیروهای وارد شده بر آن زیاد است باید قبل از شروع دیوارچینی یک قوس آجری روی نعل درگاهی اجرا شود.

نعل درگاهی قوسی

یکی دیگر از روش‌هایی که در گذشته برای انتقال بار بالای درگاه‌ها مورد استفاده قرار‌ می‌گرفت، استفاده از نعل درگاهی قوسی شکل بود. این نوع از نعل‌های درگاهی را‌ می‌توان در بسیاری از سازه‌های قدیمی مانند ساختمان‌ها و پل‌ها مشاهده کرد. امروزه نیز در بسیاری از سازه‌های که با معماری سنتی ساخته شده‌اند استفاده از این نوع نعل درگاهی مشاهده‌ می‌شود.

اصول و ضوابط نعل درگاه

اجرای نعل‌های درگاهی با استفاده از هر مصالحی که باشد باید طبق یک سری اصول و استاندارد صورت گیرد که در زیر به مهم‌ترین آن‌ها به طور خلاصه وار اشاره شده است.

• حداقل ارتفاع نعل‌های درگاهی فلزی باید 15 و بتنی 25 سانتی‌متر باشد.
• نعل‌های درگاهی باید حداقل 20 تا 25 سانتی‌متر از هر طرف روی دیوارهای جانبی قرار بگیرند البته در مواردی خاص وقتی که طول درگاه بیشتر از 5 متر باشد، طبق آیین نامه اجرایی برای جلوگیری از هر گونه مشکل، نعل درگاهی باید حداقل 50 سانتی‌متر روی بخش تکیه گاه دیوار جانبی قرار گیرد.
• نعل درگاهی باید با در نظر گرفتن ارتفاع مناسب درگاه طراحی و اجرا شود و هر گونه کوتاهی در آن می‌تواند در آینده هزینه زیادی را برای تعمیر آن به دنبال داشته باشد.
• عرض نعل‌های درگاهی باید برابر با عرض دیوار جانبی باشد.
• در نعل‌های درگاهی چوبی باید از تیرهای چوبی با سطح مقطع گرد یا چهار تراش استفاده شود.
• در صورتی ساختمان با چند درگاه پشت سر هم مواجه باشد در این صورت باید از نعل‌های درگاهی سراسری استفاده شود.
• برای جلوگیری از زنگ زدن نعل‌های درگاهی فلزی بهتر است که آن‌ها را یک لایه از پوشش‌های ضد زنگ پوشاند.

سخن آخر

نعل‌های درگاهی از اجزای ساختمان هستند که در بالای درگاه یا همان در و پنجره‌ اجرا‌ می‌شوند. اندازه و مشخصات نعل‌های درگاهی تا درجه زیادی به ویژگی‌های درگاه همچون عرض آن بستگی دارد. انواع مختلفی از نعل‌های درگاهی وجود دارند که نوع فلزی و بتنی از رایج‌ترین آن‌ها هستند.