در پروژه‌های عمرانی اغلب نام کارفرما مساوی با صاحب کار است؛ فرد یا شرکتی که با به کارگیری کارمندان، کارگران و پیمانکاران، پروژه مورد نظر خود را تا اتمام کار هدایت می‌کند. او کسی است که به غیر از مسئولیت‌های قانونی، تمام هزینه‌های ساخت، حقوق پرسنل و انجام هرگونه قوانین مربوط به پیشبرد کار را بر عهده دارد.
اما چگونه می‌توان تعریف دقیق‌تری از پوزیشن کارفرما داشت؟ و یا اصلاً تعهدات و اختیارات او تا چه میزان است؟ آگاهی از وظایف و حق و حقوق کارفرمایان، از یک سو برای صاحبان کار برای هدایت درست پروژه خود و از سویی دیگر برای کارگران و نیروهای مشغول در پروژه جهت شناخت رابطه خود با کارفرما ضروری است؛ با ویکی ساختمون همراه باشید.
کارفرما کیست؟
در ساخت‌وساز از اصطلاح «کارفرما» به عنوان توصیفی برای صاحب پروژه استفاده می‌شود. اما برای داشتن تعریفی فنی باید گفت: «کارفرما، فرد حقیقی یا حقوقی است که به عنوان یک طرف امضاکنندهٔ قرارداد جهت اجرای عملیات مورد توافق در قرارداد با طرف دیگر یعنی پیمانکار، مشاور یا کارگر همکاری می‌کند.»
کارفرما جهت نیل به اهداف، افرادی را استخدام و بر طبق اصول ساختمان‌سازی رفتار می‌کند. صدور دستورالعمل، هماهنگی و بررسی اطلاعات تهیه شده توسط پیمانکار و فرمان اجرای کار را صادر می‌کند. ناگفته نماند، کارفرما در حوزه ساختمانی به صاحب کار که مالک پروژه است نیز اطلاق می‌شود.
تعهدات
برای دست اندرکاران فعال در حوزه عمرانی، شناخت تعهدات و وظایف کارفرما بسیار ضروری است. از این رو، بدون اتلاف وقت موارد زیر را در خاطر ثبت کنید:
- انتخاب پیمانکار و مدیر پروژه
- تحویل زمین
- تعریف و تصویب نیازها، اهداف و ارائه راه‌حل‌ها
- آموزش‌های لازم برای پرسنل مشغول در پروژه
- انجام تعهدات در رابطه با قرارداد کار
- کنترل پیشرفت پروژه
- رعایت مقررات مربوط به ایمنی و بهداشت کار
- پیش‌بینی و تعیین تغییرات احتمالی
- انتخاب مهندس مشاور و بررسی گزارش کار او در فازهای مختلف پیشبرد پروژه
- رسیدگی به صورت وضعیت موقت و قطعی کار
- تهیهٔ آزمایش‌های لازم جهت تحویل کار توسط مشاور برنامه و ابلاغ به پیمانکار
- انتخاب اعضای کمیسیون تحویل قطعی و تاریخ تشکیل کمیسیون توسط کارفرما و ابلاغ به پیمانکار
- پس از پایان قرارداد کار به درخواست کارگر، کارفرما موظف به ارائه گواهی انجام کار با قید مدت، زمان شروع و پایان و نوع کار انجام شده به وی است.
- بیمه نمودن کارگران (طبق قانون تأمین اجتماعی و قانون کار، کارفرمایان کارگاه‌های مشمول قانون کار، مکلف هستند براساس قانون تأمین اجتماعی نسبت به بیمه نمودن کارگران واحد خود اقدام نمایند، در غیر این صورت متحمل پرداخت جریمه نقدی می‌شوند.)
- پرداخت هزینه‌های مربوطه:
- خرید زمین
- هزینه‌های اجرایی (مصالح، پیمانکار و نیروی‌های کاری)
- هزینه‌های مربوط به تهیه طرح و نظارت
- هزینه‌های نگهداری عملیات
- هزینه‌های خرید انشعابات (برق، گاز، تلفن، آب و موارد دیگر)
- پرداخت صورت‌حساب قطعی پیمان
- مالیات و اقساط
- کسورات قانونی
- انتخاب نوع قرارداد:
- قرارداد مدت موقت: کارها مستمر و ادامه دار نیست.
- قرارداد کار غیرموقت: کارهایی که دائمی و مستمر هستند.
- قرارداد کار برای انجام امور تعیین شده
- رعایت مقرارت مربوط به شرایط کار:
- مقررات حاکم بر تعیین حداقل دستمزد
- طبقه بندی مشاغل
- حداکثر ساعات قانونی کار
- میزان اضافه کاری
- کارهای سخت و زیان آور
- تعطیلات هفتگی
- ممنوعیت به کارگیری افراد کمتر از ۱۵ سال
اختیارات
با توجه به توافق‌نامه و کلیه قوانین قابل اجرا، کارفرما باید این قدرت و اختیار را داشته باشد که کلیه کارهای انجام شده توسط نیروهای مشغول در پروژه را بررسی کند و استانداردهای عملکردی آنها را تعیین کند. این اعمال و اقتدار کارفرما باید منطقی و با حسن نیت انجام شده و مطابق با قانون باشد.
در زیر به مهم‌ترین اختیارات کارفرما اشاره می‌کنیم:
1. مبلغ پیش پرداخت: کارفرما می‌تواند با مبلغ پیش پرداخت موافقت یا مخالفت کرده و مبلغی را برای شروع کار در نظر بگیرد.
2. تغییر زمان‌بندی پروژه: کارفرما هر زمان که صلاح بداند زمان انجام پروژه باید تغییر کند، می‌تواند در هر زمان از پیشرفت پروژه این کار را انجام دهید.
3. ابلاغ فعالیت‌های جدید: کافرما اختیار دارد هرگونه قرارداد یا کارهای جدید را در هر مرحله، وارد پروژه کند.
4. خاتمه کار: کارفرما این اختیار را دارد تا هر زمان برحسب دلخواه قرارداد را خاتمه و پروژه را کنسل کند.
5. فسخ قرارداد نیروهای مشغول در پروژه: کارفرما می‌تواند در صورت مشاهده تأخیر یا کم کاری، قرارداد نیروهای مشغول در پروژه را فسخ کند.
6. تعلیق کار: به صورت موقت و حداکثر تا ۳ ماه
7. خاتمه دادن به قرارداد پیمان: پیش از پایان کار، کارفرما می‌تواند به دلخواه خود و علل دیگر، بدون آنکه تقصیری متوجه پیمانکار باشد تصمیم به ختم قرارداد بگیرد.
فسخ قرارداد پیمان:
- تأخیرهای غیرمنطقی از سمت پیمانکار
- رها کردن کارگاه یا تعطیل کردن کار بدون اجازه کارفرما و بدون علل قبلی در مدت بیش از ۱۵ روز
- انتقال موافقت‌نامه به شخص ثالث بدون دستور کارفرما
- عدم توانایی مالی یا فنی پیمانکار برای انجام کار طبق برنامه پیشرفت عملیات به تشخیص دستگاه نظارت
کلام آخر
قاطعیت، استواری و تابع قانون بودن به عنوان پیش‌نیازهای اصلی تعهدات و اختیارات کارفرما شناخته می‌شوند. به طور کلی، موفقیت یک پروژ عمرانی در وحله اول به نحوه مدیریت کارفرما و سپس وجود نیروهای مختصص و زیربنای سالم اقتصادی دارد.
کارفرما، کارگر، پیمانکار و هر نیروهای مشغول در پروژه تحت قانون هستند، اما کافرمایان بیش از هر گروه دیگری موظف به اجرای قوانین و توجه به اصول درست ساختمان‌سازی هستند. سلامت اخلاقی و کاربلد بودن کارفرما، زمینه ایجاد فضای حرفه ای و سالم را در حوزه ساختمان‌سازی فراهم می‌کند.
