بتن از مهم‌ترین بخش‌های هر پروژه ساختمانی و عمرانی به شمار می‌آید و کیفیت آن تاثیر زیادی در ساختار کلی سازه خواهد داشت. برای اطمینان از کیفیت بتن، آزمایشاتی قبل و بعد از بتن ریزی صورت می‌گیرد. عملیات کرگیری بعد از اجرای بتن ریزی در قسمت‌های مشخصی صورت می‌گیرد که هدف عمده آن نمونه گیری از بتن مورد نظر است. در این مطلب از ویکی ساختمون قصد داریم که به چیستی و چگونگی کُرگیری در بتن‌ها بپردازیم.
کرگیری بتن چیست؟
کُرگیری به لحاظ لغوی به معنای گرفتن مغزه از یک ماده است. در ساختمان سازی بتن از مهم‌ترین مصالحی است که از آن کرُ یا مغزه گرفته می‌شود. به عبارتی کرگیری فرآیند جدا کردن یک قسمت از سطح بتنی است که ممکن است به منظور اهداف مختلفی صورت می‌گیرد. در این عملیات از دستگاه‌ها و تجهیزات مخصوصی استفاده می‌شود.
هدف از کرگیری بتن چیست؟
کرُگیری بتن همان‌طور که در بالا نیز عنوان شد می‌توان به منظور اهداف مختلفی صورت گیرد. به طور کلی، گرفتن مغزه و نمونه از بتن به منظور انجام بررسی‌ها و آزمایش‌های بیشتر از اصلی‌ترین اهدافی است که از کرگیری دنبال می‌شود. تعیین مقاومت فشاری، خمشی و کششی بتن، بررسی تراکم در آرماتورها در فونداسیون‌ها، تیرها، دال‌ها و ستون‌ها اجرا می‌شود.
علاوه بر گرفتن نمونه از بتن، کرگیری ممکن است به منظور اهداف اجرایی دیگری نیز به کار برده شود. به عنوان نمونه شاید برای اجرای خطوط برق، تلفن، لوله‌ها و سایر تجهیزات، لازم به سوراخ کردن بتن باشد که در این صورت استفاده از روش کرگیری بهترین گزینه خواهد بود. نصب انواع نگهدارنده‌ها و اتصالات برای اجرای تجهیزات روشنایی و مواردی من جمله از دیگر کاربردهای این روش است.
مطلب پیشنهادی: شمشه گیری چیست ؟ نکات اجرایی آن در سفت کاری و نازک کاری ساختمان
کرگیری در بتن چگونه انجام می‌شود؟
گرفتن مغزه و یا سوراخ کردن بتن به تجهیزات بسیار قدرتمندی نیاز دارد. در این فرآیند از دستگاه کرگیری استفاده می‌شود. این دستگاه بسته به نوع و قدرتی که دارد در اندازه‌های مختلف به کار برده می‌شوند. بعضی کوچک که با دست حمل می‌شوند و برخی هم بزرگ هستند و برای به کار گیری باید از نیروهای مکانیکی زیادی استفاده کرد.
در هر صورت، این دستگاه‌ها از نیروهای برقی، بنزینی و هیدرولیکی برای انجام وظیفه خود بهره می‌برند. در اولین گام از فرآیند کرگیری بر اساس محاسباتی که صورت گرفته است، محل دقیق گرفتن مغزه یا سوراخ کردن بتن را مشخص می‌کنند. بسته اینکه هدف از کرگیری گرفتن نمونه برای آزمایش است یا صرفاً سوراخ کردن بتن، از مته‌هایی با قدرت و اندازه مختلفی استفاده می‌شود.
در مرحله بعد بسته به افقی یا عمودی بودن سطحی که باید از آن مغزه گرفته شود، با استفاده از مته‌های معمولی چند سوراخ در دیوار یا کف ایجاد می‌شود. از این سوراخ‌ها برای محکم کردن پایه‌های دستگاه کرگیر استفاده می‌شود. بعضی از دستگاه‌های کرگیری دارای پایه‌هایی هستند که بدون نیاز به پیچ به سطح زیرین خود محکم می‌شوند. بعد از اطمینان از محکم شدن پایه‌ها، موتور اصلی دستگاه روی پایه‌های قرار داده می‌شود.
در مرحله آخر هم دستگاه را به منبع انرژی که عمدتاً برق است وصل می‌کنند. آب یکی از اصلی‌ترین منابع مورد نیاز برای کرگیری است. آب چند نقش را در کرگیری ایفا می‌کند. از طرفی باعث خنک شدن مته می‌شود. مسیر حفاری را با انتقال خرده‌های حفاری به سمت بالا تمیز می‌کند. با رسیدن به عمق مورد نظر، دستگاه خاموش و اقدام به بیرون آوردن مغزه می‌کنند. اگر عمق حفاری بیشتر از ضخامت سطح مورد نظر باشد، پس مغزه همراه با مته بیرون خواهد آمد اما اگر عمق از ضخامت کمتر باشد برای بیرون آوردن مغزه از ابزارهای مخصوصی استفاده می‌کنند.
کرگیری روی بتن مسلح و غیر مسلح
اجرای عملیات کرگیری در هر سطح بتنی باید از شرایط و استانداردهای مشخصی پیروی کند. در بتن‌های غیرمسلح بر اساس محاسبات اقدام به مشخص کردن محل کرگیری می‌کنند اما در بتن‌های مسلح شده قضیه کمی متفاوت خواهد بود. در بتن‌های مسلح به منظور پرهیز از آسیب به میلگرد‌ها می‌توان قبل از شروع به کار با استفاده از اسکنرهای مخصوص محل دقیق آن‌ها را در داخل بتن مشخص کرد و سپس بر اساس آن محل کرگیری را مشخص کرد.
انواع دستگاه کرگیر
انواع دستگاه‌های کرگیری را بر اساس کاربرد، انرژی مصرفی و نوع مته می‌توان به انواع مختلفی دسته بندی کرد. به لحاظ کاربرد، کرگیرها یا به منظور گرفتن مغزه و یا صرفاً سوراخ کردن سطح استفاده می‌شوند. در خصوص نوع انرژی مصرفی نیز می‌توان این دستگاه‌ها را به انواع الکتریکی، بنزینی، هیدرولیکی و بادی دسته بندی کرد. در ایران بیشتر از انواع الکتریکی و بنزینی استفاده می‌شود. از نظر جنس و نوع مته نیز نوع کاربیدی و نوع الماسی دو نوع اصلی دستگاه‌های کرگیری هستند که در ایران استفاده می‌شوند البته استفاده از دستگاه‌های کاربیدی بسیار به ندرت دیده می‌شود و تمایل بیشتر به استفاده از مته‌های الماسه است.
در کرگیری باید به چه نکاتی توجه کرد؟
- با توجه به حساس بودن کار، نکات ایمنی حتماً از جنبه‌های مختلف رعایت شود.
- سطح که قرار است روی آن کرگیری صورت گیرد باید کاملاً صاف و تمیز باشد.
- اول اینکه جهت عملیات کرگیری باید نسبت به جهت بتن ریزی مشخص شود.
- از این روش باید در بتن‌های سخت شده‌ای که حداقل 14 روز از عمر آن‌ها می‌گذرد، استفاده کرد.
- در کرگیری باید دقت داشت که عملیات دقیقاً به صورت عمود بر سطح مورد نظر صورت گیرد.
- کرگیری به منظور انجام آزمایش در نزدیک ترک‌ها و محل‌های اتصال اعضای بتنی به هیچ عنوان انجام نشود و سعی شود نمونه از وسط مقطع گرفته شود و سطوح طرفین محل نمونه گیری کاملاً از هر گونه آلودگی پاک باشد.
- قطر مغزه گرفته شده برای آزمایش باید از 4 اینچ بیشتر باشد.
- نسبت طول به قطر مغزه نباید کمتر از یک باشد.
- حداقل قطر نمونه سه برابر حداکثر اندازه اسمی مصالح سنگی بکار رفته در بتن باشد.
- قطر نمونه باید دو برابر بزرگ‌ترین دانه باشد.
سخن آخر
کرگیری از دیگر عملیات‌هایی است که روی سطوح بتنی سخت شده صورت می‌گیرد. اهداف مختلفی از این عملیات دنبال می‌شود که در بالا به آن‌ها اشاره شد. انواع مختلفی از دستگاه‌های کرگیری در ایران رایج هستند که عمدتاً با انرژی برق و مته‌های الماسه کار می‌کنند. با توجه به حساس بودن عملیات، کرگیری باید تحت شرایط و الزامات مشخصی صورت گیرد.
