در پاییز برگ‌ها از روی درختان می‌افتند و شاخه‌هایی که قبلاً در پوششی انبوه از شاخ و برگ‌های سبز قرار داشتند اکنون از پنهان شدن بیرون می‌آیند. بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند هرگز با ریزش برگ‌ها روبرو نشوند، راه‌حل اساسی آنها «هرس درختان» است. اگرچه درختان بدون انجام هرس نیز کاملاً به شکل طبیعی رشد می‌کنند، اما هرس کردن اصولی اجازه می‌دهد تا درختان به پتانسیل کامل خود برسند و زندگی طولانی داشته باشند.
درواقع، هرس برای تقویت رشد گیاهان و درختان مفید است و برای انجام موفقیت‌آمیز آن نیاز به دانش و مهارت است. باز کردن سایبان درخت (کم کردن تراکم شاخ و برگ درخت) به عنوان فیلتر هوا و جذب نور عمل می‌کند که در آینده امکان افزایش شاخ و برگ‌ها و کاهش بیماری درخت را فراهم می‌آورد. همه این‌ها ضرورت شناخت انواع شیوه‌های هرس درختان برای حفظ سلامت گیاهان و بهبود کیفیت شاخ و برگ‌ها را نتیجه می‌دهد؛ با ویکی ساختمون همراه باشید.
قبل از معرفی روش‌های هرس درختان، باید بدانید که هرس نادرست اثراتی نامطلوب زیر را به همراه دارد:
- درختان ضعیف شده و یا تغییر شکل می‌‍یابند.
- تولید مواد غذایی کاهش می‌یابد.
- ممکن است به پوسیدگی یا بیماری درخت منجر شود.
- احتمال آسیب توسط باد یا سرما را افزایش می‌دهد.
مطلب پیشنهادی: روز درختکاری، از نامگذاری تا کاشت درخت توسط افراد در حیاط خانه
پیش نیازهای هرس اصولی درختان
- برنامه‌ریزی و آماده‌سازی قبل از شروع کار
- انتخاب ابزار و وسایل باغبانی مناسب
- شناختن خصوصیات و رفتار درختان و گیاهان
- هرس کردن در زمان مناسب
- استفاده از روش‌های درست هرس
معرفی انواع روش‌های هرس درختان
روش‌های زیادی برای بهبود سلامت و شکل ظاهری درختان وجود دارند. هدف هر یک از این روش‌ها ایجاد شرایطی برای نور و گردش هوای مناسب و به طورکلی بهبود وضعیت زندگی درختان است. چهار روش رایج هرس درختان وجود دارند که به شرح زیر می‌باشند:
تنک کردن تاج درختان
تنک کردن تاج شامل پیرایش درختان برای از بین بردن شاخه‌های اضافی جهت کاهش تراکم کلی شاخه‌ها است. تنک کردن رایج‌ترین نوع هرس است که برای درختان بالغ انجام می‌شود. این روش باعث افزایش نفوذ نور خورشید و گردش هوا می‌شود. همچنین می‌تواند فشار ناشی از گرانش، باد، یخ‌زندگی یا برف را از روی شاخه‌ها کاهش دهد.
هدف از تنک کردن تغییر اندازه یا شکل درخت نیست، بلکه اصلاح شاخه‌ها در تمام سطح درخت است. فقط باید 10 تا 20 درصد شاخه‌های درخت را از لبه سایبان (شاخه‌هایی که از دورترین فاصله تا تنه درخت سایبان ایجاد کرده‌اند) جدا کنید. برای درختان بزرگ بهتر است به اندازه 2.5 تا 10 سانتی‌متر انتهای شاخه‌های آنها را ببرید، این مقدار برای درختان کوچک زینتی و درختان میوه می‌تواند به اندازه 1 تا 2.5 سانتی‌متر باشد.
بیشتر بدانید: معرفی بهترین درخت برای سایه ، 8 درخت سایه انداز و سریع الرشد و چشم نواز
بالا بردن تاج درختان
این روش به معنای بالا بردن لبه پایین شاخه‌های درخت است که به منظور کاهش تراکم شاخه‌ها انجام می‌شود. این روشِ هرسِ درختان باید به تدریج در طی یک دوره طولانی انجام شود. بریدن بیش از حد بسیاری از شاخه‌های پایین آمده، به یک‌باره می‌تواند به ضعف کلی درخت منجر شود.
در زمان هرس کردن سالیانه، فقط شاخه‌هایی که کمتر از 10 سانتی‌متر طول دارند را ببرید. به‌طورکلی، تاج زنده روی درختان برگریز باید 60 درصد درخت را تشکیل دهند. اگر تنه بیش از 40 درصد پیش رود، درخت تضعیف می‌شود. بیشتر درختان مخروطی شکل همانند سرو و کاج را می‌توان در 50 درصد تاج و 50 درصد تنه متعادل کرد و همچنان درختی قوی و سالم داشت.
کاهش تاج درختان
کاهش تاج نوعی هرس است که عموماً در درختان مسن و بالغ‌تر استفاده می‌شود. این روش می‌تواند به تقویت درخت کمک کند و رشد جدید آن را تشویق کند. کاهش تاج، شاخه برگشتی درخت (شاخه‌ای که به سمت تنه درخت برگشته باشد) را برای یک شاخه جانبی در حال رشد باز می‌گرداند.
مطلب پیشنهادی: بهترین زمان کاشت نهال و درخت در ایران چه موقع است؟!
هنگامی که فصل رشد از بهار آغاز می‌شود، این شاخه جانبی به بخشی از تاج درخت جدید تبدیل می‌شود. این روش را می‌توان یک جایگزین ملایم‌تر برای پر کردن درخت دانست. برش‌های کوچک‌تر وجود دارند که باعث می‌شوند تاج کمتری برداشته شود و تعداد زیادی از شاخه‌های قدیمی بر ساختار درخت باقی بمانند.
در حالی که تنک کردن تاج به منظور کاهش شاخ و برگ انجام می‌شود، هدف از کاهش تاج از بین بردن شاخه‌های قدیمی و در عین حال ایجاد شرایط برای رشد شاخه‌های جدید است.
تمیز کردن تاج درختان
تمیز کردن تاج به معنای بریدن شاخه‌های مرده، بیمار و شکسته هنگام هرس درختان است. این روش در هر زمان قابل انجام است و باید به عنوان بخشی از تنک کردن، بالا بردن و کاهش تاج اعمال شود. تمیز کردن تاج باعث تقویت کلی درخت می‌شود و ضمن افزایش ایمنی آن، از آسیب دیدن درخت در آینده جلوگیری می‌کند.
نکته: ممکن است متوجه شوید که هر روش هرس شامل تاج درخت است. دلیل آن این است که تاج درخت برای تولید برگ برای فتوسنتز ضروری است. بدون تاج قوی و سالم ، بقیه درخت با گذشت زمان تضعیف می‌شود.
بهترین زمان برای هرس درختان چه هنگام است؟
هر زمان از سال برای از بین بردن شاخه‌های مرده، آسیب دیده یا بیمار می‌تواند مناسب باشد. اما بیشتر درختان باید از هرس در اواسط تا اواخر زمستان بهره‌مند شوند. هرس در هنگام خواب زمستانه درختان باعث رشد تازه آنها در فصل بهار می‌شود. کمبود برگ بعد از پاییز به شما امکان می‌دهد شاخه‌ها و اندام‌هایی درخت را که نیاز به برداشتن دارند را به راحتی شناسایی کنید.
توجه داشته باشید که بعضی از درختان هنگام هرس در اواخر زمستان به اصطلاح «خون‌ریزی» می‌کنند. خون‌ریزی به معنای خارج شدن شیره از درخت است و خطرناک نبوده و آسیبی به درخت نمی‌زند. به عنوان مثال، هرس درختان افرا در زمستان ایده‌آل است اما منجر به خون‌ریزی درخت می‌شود. نگران نباشید، به محض برگ دادن شاخه، شیره درخت متوقف خواهد شد.
هرس کردن در پاییز مناسب نیست، زیرا باعث بیمار شدن درخت می‌شود. هوای پاییز گرم‌تر از زمستان است، به همین دلیل با هرس کردن درخت و سپس مواجه شدن با هوای سرد زمستان، درخت آسیب می‌بینید.
هرس درختان در تابستان گزینه محبوبی نیست، اما بعضی اوقات اگر با احتیاط انجام شود می‌تواند مفید باشد. هدف از هرس در تابستان، کند کردن روند رشد شاخه‌ها است. برای این منظور تنها کافی است برگ‌ها انتهای شاخه‌ها را از بین ببرید.
اهمیت هرس کردن درختان
اندام‌های درخت به دلایل مختلف هرس می‌شوند که هدف از آن داشتن ظاهر زیباتر و عملکرد بهتر درخت است. رسیدگی به ظاهر درخت با هرس و بریدن شاخ و برگ‌های آسیب‌دیده و بیمار، می‌تواند شرایط میوه‌دهی و گلدهی درخت را تشویق کند.
به طورکلی، درختان همانند هر موجود زنده دیگری در پهنه این کره خاکی، نیاز به مراقبت و توجه دارند. همان‌قدر که ما به گیاهان نیاز داریم، آنها نیز می‌توانند از دانش ما برای داشتن زندگی بهتر بهره‌مند شوند؛ مگر نشنیده‌اید که گیاهان نیز درد را احساس می‌کنند!
